|
|
Tien leefregels (20: 1-21:36)
|
Exodus 20
01Dou zee de HEER aal dizze woorden:
02"Ik bin de HEER, joen God. Ik bin t dij joe oet Egypte, oet dat sloavenbestoan verlöst het.
03Boeten mie zellen der veur joe gain aander goden wezen.
04Ie maggen joe gain godsbeeld moaken, of wat veur ofbeelden den ook van wat ter boven in de hemel is, of hier op de grond of in t wotter onder de grond.
05Ie maggen der nait veur op knijen goan om dij te vereren. Want ik, de HEER, joen God, kin gain aander goden velen. As ie dat aal doun, zel ik dij schuld van d'olden op heur kinder verhoalen, alderdeegs tot in t daarde en vaaierde geslacht as zai ofkereg van mie blieven.
06Mor dij mie in eren holden en zok noar mien leefregels richten, dij zel ik in eren holden, wel doezend geslachten laank.
07De noam van de HEER, joen God, mag ie nait te pas en te onpas in de mond nemen, ain dij mien noam misbruukt, zel ik nait ongestraft loaten.
08Denk om sabbatdag, dat ie dij in eren holden.
09Zès doag krieg ie tied om te aarbaiden, den kin ie aal joen waark doun.
10 Mor zeuvende dag is t sabbat, n dag veur de HEER, joen God. Den mag ie gain waark doun, ie nait, joen zeuns en dochters nait, joen waarkvolk en joen vij nait, alderdeegs de vremden in joen stad nait.
11 Want in zès doag tied het de HEER de hemel moakt en de haile wereld, mit zee en aal wat ter in heurt, mor op zeuvende dag het hai oetrust. Doarom het hai sabbat zegend en der n biezundere dag van moakt.
12 Hol joen voader en moeke hoog in eren, den zel ie n laank levent hebben in t laand dat de HEER, joen God, joe geven zel.
13 Ie maggen gainent doodmoaken.
14 Ie maggen t nait aanleggen mit man of vraauw van n aander.
15 Ie maggen nait stelen.
16 Ie maggen niks zeggen wat nait woar is.
17 Ie maggen nait begereg wezen noar n aander zien bezittens, noar zien vraauw nait, noar zien knecht en noar zien maaid nait, noar zien os en zien ezel nait, of wat ook mor van hom is."
18 Dou t haile volk t dundern en t weerlichten vernam, t geluud van de ramshoorn heurde en t roken van de baarg zag, dou werden zai glad kèl en gingen der n best èn vanòf stoan.
19 Zai zeden tegen Mozes: "Proat ie mor tegen ons, den zel wie wel lustern. Mor loat God nait tegen ons proaten, aans zol wie t ja bestaarven."
20 "Wees mor nait benaauwd." antwoordde Mozes heur. "God is hier kommen om oet te perbaaiern of ie ontzag veur hom hebben, dat ie nait zundegen."
21 t Volk bleef van vèrren stoan te kieken, hou Mozes noar dij duustere wolk ging doar God in was.
22 Dou zee de HEER tegen Mozes; "Zeg tegen Isrelieten: 'Nou heb ie zulm mitmoakt, hou ik vanoet hemel tegen joe proat heb.
23 Ie maggen joe boeten mie gain goden moaken, gain zulvern en gain golden.
24 Moak joe veur mie n eerden ovverstee doar ie joen brandovvers en vree-ovvers brengen kinnen, joen schoapen en joen vij. Overaal doar ik mien noam bekendmoaken zel, kom ik om joe zegen te geven.
25 Mor as ie mie n stainen ovvertoavel moaken, dou dat den nait van bewaarkte stain. As ie der mit baaidel aan west hebben, is e niks meer weerd."
26 Moak mie gain ovvertoavel mit hoge treden. Astoe der bie omhoogklimmen most, zol dien schoamte ja te zain wezen.'"
|
Exodus 21
01"Dit binnen rechtsregels doar t volk zok noar richten mout:
02As ie n Hebreeuwse sloaf kopen, mag dij zès joar bie joe in dainst wezen, mor in t zeuvende joar mout ie hom as vrij man lopen loaten, zunder lösgeld.
03As e allain kommen is, mout e ook allain votgoan; mor as e dou n vraauw haar, mag dij mit hom votgoan.
04As zien boas hom n vraauw geven het en dij kreeg kinder bie hom, den blieven vraauw en kinder van zien boas, en haizulm komt allain vrij.
05Mor as dij sloaf liekoet zegt: 'Ik bin wies mit mien boas, ik bin wies mit mien vraauw en kinder, ik wil nait vot,'
06den mout zien boas hom veur God brengen, hom tegen deur of deurpost aan zetten en mit n praim n gat deur zien oor hèn steken. Den mout dij sloaf veur aaltied bie hom in dainst blieven.
07As ain zien dochter as sloavin verkocht, den komt dij nait zo as n sloaf noa zès joar vrij.
08As boas heur veur zokzulm as vraauw kocht het, mor zai vaalt hom nait tou, den mout hai heur weer löskopen loaten. Hai het t recht nait heur aan n aander volk te verkopen. Hai het ja nait rechtoet tegenover heur west.
09As boas heur aan zien zeun as vraauw geft, den mout hai heur as n aigen dochter behandeln.
10 As boas zok noast dij sloavin nog n aander vraauw nemt, den mag hai heur niks tekòrt doun, wat etendrinken, klaaier of biesloap, aanbelangt.
11 As hai zok nait aan dizze drij verplichtens holdt en heur tekòrt dut, den mag zai zunder te betoalen votgoan.
12 Wèl ain zo haard haauwt dat dij doodgaait, zel zulm ook doodstraf kriegen.
13 Mor as e t nait mit opzet dee en t overkwam hom per ongelok, den mag e vluchten noar n stee dij ik joe aanwiezen zel.
14 Mor ain dij n aander mit opzet vermoordt, dij zel ie alderdeegs bie mien ovverstee vothoalen om hom dood te moaken.
15 Ain dij zien voader of moeke haauwt, dij mout doodstraf kriegen.
16 Ain dij n aander mensk roofd het, mout doodstraf kriegen, netgliek of e dij nou as sloaf verkocht het of nog bie zok vastholdt.
17 Ain dij zien pa of moeke vervlökt, dij mout doodstraf kriegen.
18 t Kin gebeuren dat twij manlu roezie kriegen en dat ain d'aander zo haauwt mit n stain of mit voest, dat hai der nait bie dood komt, mor hai komt op bèr te laande.
19 As dij man den weer in t èn komt en hai kin weer boeten lopen mit n stòk, den zel doader gain straf kriegen, mor hai mout aal zörgen dat man weer beter wordt en hai mout hom zien schoa vergouden.
20 As ain zien sloaf of sloavin mit n stòk zo haauwt dat dij hom onder zien handen doodgaait, den mout e doarveur swoar straft worden.
21 Mor as dij sloaf nog n dag of wat in leven blift, den gaait boas vrijoet: sloaf was zienent ja.
22 As twij manlu mitnkander vechten en zai roaken doarbie n swangere vraauw zo dat zai n miskroam krigt, mor der nait bie dood komt, den mout doader n boute betoalen. Heur man mag zeggen hou hoog dij boute wezen mout en rechters mouten der op touzain dat ter betoald wordt.
23 Mor as zai t levent ter bie let, den geldt: n levent veur n levent,
24 n oog veur n oog, n taand veur n taand, n haand veur n haand, n vout veur n vout,
25 n brandbloar veur n brandbloar, n wond veur n wond, n boel veur n boel.
26 As ain bie zien sloaf of sloavin t licht tou n oog oetslagt, den mout hai hom as vergouden veur t oog vrijloaten.
27 En as hai bie zien sloaf of sloavin n taand oetslagt, den mout hai hom as vergouden veur dij taand ook vrijloaten.
28 As n bol n man of vraauw zo toutoakelt dat dij der bie dood komt, den mout dij bol mit stainen doodgooid worden. t Vlaais van dij bol mag nait opeten worden. De aigender gaait vrijoet.
29 Mor as dij bol al eerder steutsk was en zien aigender was woarschaauwd, mor hai haar hom nait aan stik en der komt n man of n vraauw bie dood, den mout dij bol mit stainen doodgooid worden en aigender mout geliekegoud doodmoakt worden.
30 As hai t ofkopen mag, den mout hai ales betoalen wat van hom vroagd wordt om zien levent vrij te kopen.
31 As dij bol n jongkerel of n wicht doodstöt, den gelden aigenste regels.
32 Mor as dij bol n sloaf of n sloavin doodstöt, den mout aigender van dij bol datteg sjekel zulver aan heur boas betoalen en dij bol mout mit stainen doodgooid worden.
33 As ain n putdeksel verget, of n koel graft en nait ofdekt, en der vaalt n ezel of n kou in,
34 den mout de aigender van put schoa vergouden en de pries veur dat daaier aan d'aigender betoalen en t dode baist mag e holden.
35 As ain zien bol n aander zienent zo'n roam geft dat dij doodgaait, den mouten baaide aigenders t leventege baist verkopen. t Geld en t dode baist mouten zai den geliek op dailen.
36 As t bekend was dat dij bol al laanger steutsk was en d'aigender haar hom nait aan ket legd, den mout hai schoa haildaal vergouden, n bol veur n bol. t Dode daaier mag hai den holden.
|
|
